Źródła pozyskiwania biogazu
Biomasa i powstający w wyniku jej przetwarzania biogaz stanowią cenne źródło energii elektrycznej i cieplnej, ponadto są alternatywą dla metod konwencjonalnych, zanieczyszczających środowisko naturalne. Wykorzystanie biogazu do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej pomaga zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych, a także umożliwia efektywne zagospodarowanie osadów ściekowych, redukując jednocześnie ilość odpadów.
Biogaz powstaje w wyniku procesu fermentacji materii organicznej w warunkach beztlenowych. Jest to mieszanina głównie metanu (CH₄) i dwutlenku węgla (CO₂), ale może zawierać także niewielkie ilości innych gazów. Na świecie produkcja biogazu oraz biometanu jest cały czas w trendzie wzrostowym. Polityka IEA (International Energy Agency)1 zakłada wykorzystanie nowoczesnych technologii do przeróbki biomasy, tak aby proces był sprzyjający środowisku i zdrowiu ludzi, gdyż w wielu krajach rozwijających się biomasa jest bezpośrednio spalana w gospodarstwach, co odbija się na zdrowiu i życiu wielu ludzi, a odpady trafiające do rzek zanieczyszczają je, powodując śmierć wielu organizmów.
Szacunkowe ilości
Istnieje kilka rodzajów biogazu, zależnie od surowców używanych do produkcji oraz procesów fermentacji. W Europie od pewnego czasu kładzie się spory nacisk na tzw. transformację energetyczną, która polega na przejściu z kopalnych źródeł energii, przyspieszających globalne ocieplenie, na te uznawane za odnawialne. Z tego powodu wiele krajów drastycznie zmieniło swoje gospodarki na mniej emisyjne. Biogaz jest jednym z filarów energetycznych, na których opierają się kraje takie jak Niemcy, Szwecja czy Włochy. W 2017 r. Europa odpowiadała za 70% światowej produkcji biogazu, generując 64 TWh, a łączna produkcja energii z biogazu i biometanu w 2021 r. wyniosła 196 TWh2.
W Polsce – według stanu na 31 grudnia 2022 r. – funkcjonuje 119 wytwórców biogazu rolniczego i 143 instalacji do produkcji biogazu rolniczego. Natomiast ogólna ilość biogazowni w Polsce pod koniec 2021 r. wyniosła 346. W tej grupie były także biogazownie produkujące biogaz ze składowisk odpadów czy z oczyszczalni ścieków, nieujęte w spisie prowadzonym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Szacuje się, że w Polsce jest ok. 130 mln ton użytecznych biogazowo odpadów rolniczych, z których można uzyskać ok. 14 mld m3 biogazu rocznie, co przekładałoby się na 8 mld m3 biometanu. O ile pełne wykorzystanie raczej nie jest możliwe, tak dane te pokazują, że jest bardzo duży potencjał do rozwoju biogazowni w Polsce, a w tych szacunkach nie są ujęte odpady komunalne, które też mogą stanowić spory odsetek możliwego do pozyskania biogazu. Wykorzystanie lokalnych zasobów biomasy ma duże znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Na rys. 1 przedstawiona jest szacowana ilość biomasy możliwa do pozyskania w danych regionach Polski. Jasnozielone pola oznaczają poniżej 20 tys. ton/rok biomasy, ciemnozielone pola – między 20 a 40 tys. ton/rok, fioletowe – między 40 a 60 tys. ton/rok, czarne – powyżej 60 tys. ton/rok biomasy. Na mapie zaobserwować można duży potencjał regionów północnych, północno-zachodnich oraz zachodnich Polski, a także obszaru na Lubelszczyźnie, w których istnieją wyjątkowo korzystne warunki do pozyskiwania biomasy.