Większe ambicje, ale także większa elastyczność

Tekst przyjęty na posiedzeniu plenarnym jest bardzo podobny do sprawozdania przyjętego przez Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) w dniu 9 lutego, odzwierciedlając wolę posłów do PE, aby trzymać się porozumienia politycznego zawartego w komisji ITRE. 

Parlament Europejski potwierdził wprowadzenie zakazu stosowania "systemów ogrzewania paliwami kopalnymi" w transpozycji dyrektywy w nowych budynkach i budynkach poddawanych gruntownej renowacji. Jednak posłowie do PE wprowadzili również zwolnienie dla hybrydowych systemów grzewczych i kotłów certyfikowanych do zasilania paliwami odnawialnymi, które nie powinny być uważane za systemy grzewcze na paliwa kopalne. Oznacza to, że Parlament Europejski przewiduje w przyszłym ogrzewaniu także rolę technologii, które mogą wykorzystywać gaz odnawialny, takie jak biometan i zielony wodór.

Państwa członkowskie powinny również zaplanować stopniowe wycofywanie paliw kopalnych w budynkach z myślą o planowanym wycofaniu do 2035 r. Posłowie do PE otwierają drzwi do wykorzystania paliw odnawialnych po tej dacie w technologiach, które mogą wykorzystywać takie paliwa. Jest to ważny punkt w świetle rozróżnienia między paliwami, które mogą być paliwami kopalnymi lub odnawialnymi, a technologiami, które są neutralne i mogą wykorzystywać oba źródła energii.

Ponadto Parlament Europejski przewidział datę, od której państwa członkowskie nie będą zapewniać żadnego wsparcia finansowego do instalacji "kotłów na paliwa kopalne" w latach 2024–2027. Sformułowanie "kotły wykorzystujące paliwa kopalne" ponownie wprowadza lepsze rozróżnienie między paliwami a technologiami i umożliwia zachęcanie kotłów wykorzystujących paliwa odnawialne. Rada przewidziała datę 2025 r. dla "kotłów zasilanych paliwami kopalnymi".

Te trzy przepisy to trzy kluczowe punkty, o których należy pamiętać dla sektora ogrzewnictwa. Istnieją jednak inne elementy tekstu, które są interesujące, ponieważ mogą mieć dla branży grzewczej pośrednie implikacje.

Budynki zeroemisyjne

"Budynki bezemisyjne" (ZEB) to standard zaproponowany przez Komisję Europejską dla nowych i odnowionych budynków, aby osiągnąć cel 2050 r. dotyczący neutralności klimatycznej w sektorze budowlanym. Podczas gdy Komisja Europejska zaproponowała wprowadzenie obowiązkowego wymogu, aby nowe budynki były zeroemisyjne od 2030 r., Parlament przewiduje datę do 2028 r. W przypadku istniejących budynków poddawanych renowacji (głębokiej lub etapowej) posłowie do PE zachowali datę 2030 r. Jak już wyjaśniono, nowe budynki i budynki poddawane gruntownej renowacji nie powinny już wykorzystywać "systemów grzewczych na paliwa kopalne", z wyjątkiem certyfikowanych instalacji hybrydowych i kotłów grzewczych gotowych do stosowania odnawialnych źródeł energii.

Parlament wprowadził większą elastyczność w kwestii tego, która energia powinna być wykorzystywana w ZEB, ponieważ energia odnawialna z sieci jest dozwolona, jeśli jest przechowywana na miejscu lub produkowana w pobliżu budynku. Drugie kryterium otwiera drzwi do szerszego wykorzystania biometanu na obszarach, gdzie elektrownie są podłączone do domów za pośrednictwem sieci dystrybucyjnej. W przypadku, gdy warunki określone w art. 2.2 (definicja "ZEB") nie mogą być spełnione, wówczas energia odnawialna z sieci jest możliwa, o ile jest udokumentowana umowami zakupu energii (PPA). Ponieważ umowy zakupu energii są złożonym narzędziem, które może stanowić istotną barierę dla wykorzystania energii odnawialnej z sieci, na posiedzeniu plenarnym przyjęto poprawkę grupy EPL, aby "zwrócić się do Komisji o wydanie wytycznych dotyczących sposobu wdrażania i weryfikacji [...] kryteriów, ze szczególnym uwzględnieniem wykonalności technicznej i ekonomicznej".

W tej konkretnej kwestii stanowisko Rady (przyjęte w październiku 2022 r.) jest podobne do stanowiska Komisji, ale dodaje możliwość korzystania z energii ze źródeł zdekarbonizowanych.

Narodowy plan renowacji budynków

Krajowy plan renowacji budynków (NBRP) to plan działania, który każde państwo członkowskie musi opracować, aby przekształcić zasoby budowlane UE w ZEB czyli budynki zeroemisyjne  do 2050 r. Wśród elementów, które należy uwzględnić w tych planach, Parlament uwzględnił, jak wspomniano powyżej, "krajowe plany stopniowego wycofywania się z eksploatacji paliw kopalnych w budynkach z myślą o planowanym wycofaniu do 2035 r., a jeśli nie będzie to wykonalne, jak wykazano Komisji, najpóźniej do 2040 r.". Komisja zaproponowała również stopniowe wycofywanie paliw kopalnych w budynkach, ale bezpośrednio od 2040 r., podczas gdy państwa członkowskie zamierzały wycofać "kotły na paliwa kopalne" od 2040 r. Parlament zachował rozróżnienie między paliwami a technologiami, w przeciwieństwie do Rady.

Minimalne normy charakterystyki energetycznej

Aby dokonać renowacji budynków o najgorszej charakterystyce, Komisja Europejska początkowo zaproponowała, aby wymagać od państw członkowskich podniesienia minimalnych standardów charakterystyki energetycznej (MEPS) dla budynków niemieszkalnych i publicznych klasy "G" do klasy "F" od 2027 r. i do klasy "E" od 2030 r. Stanowisko Parlamentu Europejskiego polega na utrzymaniu tego harmonogramu, ale na przeniesieniu budynków klasy "G" i "F" do klasy "E" od 2027 r. i do klasy "D" od 2030 r. W przypadku budynków mieszkalnych powinny one osiągnąć klasę "E" od 2030 r. i klasę "D" od 2033 r. Stanowisko Rady opowiada się za progami dla budynków niemieszkalnych opartymi na zużyciu energii pierwotnej oraz za krajową trajektorią stopniowej renowacji budynków mieszkalnych. Takie podejście pozostawiłoby państwom członkowskim większą elastyczność.

Systemy techniczne budynku i inspekcje

W artykule dotyczącym systemów technicznych budynków Parlament Europejski proponuje, aby państwa członkowskie "zapewnialy stosowanie urządzeń, które spełniają kryteria najwyższych dostępnych klas efektywności energetycznej zgodnie z odpowiednimi aktami prawnymi Unii dotyczącymi etykietowania energetycznego, z uwzględnieniem efektywności systemu i zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim". Może to być ograniczenie stosowania hybryd i kotłów certyfikowanych na odnawialne źródła. Jednakże, jak stwierdzono w następnym akapicie, "Wymagania systemowe określa się dla nowych, wymienianych i modernizowanych systemów technicznych budynku i stosuje się je w zakresie, w jakim jest to wykonalne pod względem technicznym, ekonomicznym i funkcjonalnym”.

Wreszcie, poprawka Parlamentu Europejskiego do wniosku Komisji Europejskiej rozszerza rolę inspekcji, która "powinna również oceniać gotowość systemów technicznych budynku do pracy z odnawialnymi źródłami energii oraz w stosownych przypadkach, do pracy w niskich temperaturach."

Data transpozycji

Parlament Europejski proponuje, aby państwa członkowskie miały 24 miesiące na transpozycję dyrektywy UE do prawa krajowego. Jeżeli dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zostanie przyjęta do końca 2023 r., oznaczałoby to, że państwa członkowskie miałyby czas do końca 2025 r. na wdrożenie przepisów zawartych w tekście.

Dalsze działania

Teraz, gdy Parlament Europejski i Rada UE przyjęły swoje stanowiska w oparciu o wniosek Komisji Europejskiej, rozpoczną się "rozmowy trójstronne" w negocjacjach międzyinstytucjonalnych. Jeśli dyskusje pójdą dobrze, porozumienie polityczne może zostać osiągnięte przed końcem prezydencji szwedzkiej (30 czerwca), ale jeśli kompromis będzie trudniejszy do znalezienia, będzie on kontynuowany podczas prezydencji hiszpańskiej (1 lipca – 31 grudnia). 

Opracowanie: SPIUG